«روزنامه» را باد برده است نه «روزنامه‌نگاری» را

بهارک محمودی، عضو هیات علمی دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی این یادداشت را برای شماره هفتم نشریه کیوسک نوشته است.

سخن از آینده روزنامه‌نگاری در ایران در فضایی انتزاعی و مجرد از کلیت فضای اجتماعی کشور، سخنی بر باد هواست؛ چرا که بدون شک آینده روزنامه‌نگاری در ایران از آینده سایر شئون و پدیده‌های اجتماعی آن جدا نیست. در جهانی که دستیابی به همه چیز از طریق رسانه‌های نوین و شبکه‌های اجتماعی نه فقط ممکن که سهل و آسان شده‌ است، دکان روزنامه‌نگاری به شیوه‌ای مألوف نیز همچون دکان کسب‌وکارهای دیگر یا به تدریج از رونق می‌افتد و یا در تکاپوی تغییر برای حیات حداقلی خود دست و پا می‌زند.

مگر نه این است که کلاس درس دیگر مثل هیچ‌یک از آن کلاس‌های قدیم نیست؟ مگر نه این است که دیگر هر شکل از معلمی و آموزش از دبدبه و کبکبه دیروز خود افتاده و فیلم‌های آموزشی آنلاین و آفلاین و کلیپ‌های یوتیوبی به جای هر معلم و آموزگاری سخن می‌گویند؟ پا به پای تمام این تغییرات، همچنان که آموزگار از خصلت و اقتدار دیروز خود برخوردار نیست، روزنامه و روزنامه‌نویس هم به سختی می‌تواند برای خود سری میان سرهای «اخبارِ از همه‌چیز و همه جایِ» دوربین‌های همه‌جا حاضر به اصطلاح شهروندخبرنگاران دربیاورد.

ماجرا از این قرار است که هرچند در گذشته، «خبر» همچون گوهری نایاب و ملکی خصوصی در اختیار سازمان‌های خبری و خبرنگارانشان بود اما حالا به مفهوم سنتی و سخت خود چنان در هوا پخش و از مالکیت خصوصی هر نویسنده و خبرنگاری رهیده که در واقع هرکسی می‌تواند بر این ملک ادعای مالکیت و حق آب و گل کند.

آری! آن ملک پدری کاغذی که برای روزنامه‌نگاری سنتی اقتدار می‌خرید و گوش شنوا، حالا با وجود همه‌جا حاضر شبکه‌های اجتماعی و یکه‌تازی فرهنگ تصویری، بدجور از یال و کوپال افتاده و در پی راه نجات است. راه نجاتی که بی‌شک از پی پذیرش وضع موجود خواهد گذشت. شاید که پذیرش شکست، قدم اول پیروزی و حداقل امکان ادامه حیات در این عرصه به شمار رود.

اما خبر خوش این است که سخن از شکست، نه ناظر به کلیت مفهوم روزنامه‌نگاری که ناظر به شیوه‌های کهن نوشتن و اطلاع‌رسانی است. حالا دیگر روزنامه‌نگار نه مثل روزگار گذشته مسئول اول و آخر ارائه تازه‌ترین اخبار و اطلاعات است که گویی در جهان فشرده در فناوری امروز، اخبار خودشان می‌رسند؛ فقط کافی‌است گوش تیز کنیم و چشم بدوزیم. حالا روزنامه‌نگار، مسئول ژرف‌نگری می‌شود و انتخاب سره از ناسره. اگر چندی پیش مسئله «سرعت» و عقب نماندن از جریان اخبار مهمترین عامل محرک روزنامه‌نگار بود، حالا «صحت» و «دقت» و «روایت» (آن هم روایت ناب) است که حرف نخست را خواهد زد؛ چرا که خوب می‌دانیم سرعت گردش اخبار در جهان امروز چنان با سرعت نور رقابت می‌کند که هیچ دفتر و سازمانی خبری به گرد پایش هم نمی‌رسد. پس باید مقام اول را واگذار کرد و با رضایت و دقت در پی کسب مقام‌های بعدی ماند.

بزرگان گفته‌اند و ما هم تکرار می‌کنیم که در سرزمین روزنامه‌نگاری «خبر» مادر است، مادری وفادار که حتی وجود چنین سرعتی در انتقال هم او را از ریشه درنیاورده و به این سرزمین چفت کرده ‌است. تا وقتی که سایه این مادر بر سر این سرزمین باشد که خواهد بود، روزنامه‌نگاری هم رخت خود را از آن بر نخواهد بست؛ چرا که خبر پابرجاست و بهانه این نظم. فقط باید بپذیریم که این نظم دچار تحول شده و اگر جای پایمان را محکم نکنیم، این تحول همچون طوفان ما را با خود خواهد برد.

از این روست که هرچند این احتمال وجود دارد که چند صباحی دیگر، روزنامه‌ای وجود نداشته باشد که خوانده شود اما از آنجایی که «خبر» همچنان از اصول معرف روزمره‌مان خواهد بود، روزنامه‌نگاری از میان نخواهد رفت. تنها ابزار و شیوه‌های انتقال پیام است که دست‌خوش تغییر می‌شود. پس چه بهتر که به جای زاری بر سنگ قبر روزنامه‌نگاری سنتی و وحشت از جهان نوین، به استقبال جهان جدیدی برویم که متکثر است و اقتدارگریز.

admin

دال مدیاپروژه های دانشجویی

روزگار غمناک روزنامه‌نگاری

جهان ترسناک بدون مطبوعات / عزا پشت عزا

تیز نگه‌داشتن شمشیرهای سامورایی

بازی نسل جدید تازه شروع شده

مردم نگاری طلاب آفریقایی ساکن در قم

تیز نگه‌داشتن شمشیرهای سامورایی

بازی نسل جدید تازه شروع شده

روزنامه‌نگاری، روزنامه‌نگار روزآمد و باانگیزه می‌خواهد