چرا ما هنوز نیازمند روزنامه‌نگارانی هستیم که تحریریه و کاغذ را باور دارند؟

رضا جمیلی، سردبیر هفته‌نامه کارنگ این یادداشت را برای شماره هفتم نشریه کیوسک نوشته است.

طنز تلخ روزگار است که ترامپ شبکه‌ای اجتماعی راه انداخته به نام حقیقت! یک توییتر شخصی‌شده برای آقای پرحرفی که خودش را حقیقت محض می‌داند و رسانه‌ها را روبه‌روی حقیقت‌گویی‌اش. اخراج ترامپ از توییتر هم بهانه یا دلیلش دستکاری حقیقت بود. حقیقت، هرچه هست، رسانه‌ها و جامعه بر سر اینکه چه کسی منادی آن است مدام در حال رو کردن سند و مدرک و استدلال هستند. اینجاست که حرفه روزنامه‌نگاری و بایدهایش باید به میدان بیایند. اینجاست که می‌توان استدلال آورد هنوز ما روزنامه‌نگاران را می‌خواهیم. هنوز ما رسانه‌ها را می‌خواهیم و هنوز ما نشریات کاغذی که شکلی از روزنامه‌نگاری عمقی و تحلیلی را پیش می‌برند، می‌خواهیم. فارغ از چیستی و گستردگی و تاثیرگذاری شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی و تولیدکنندگان محتوا در آن‌ها ما روزنامه‌نگاری می‌خواهیم؛ کسانی را می‌خواهیم که شغلشان نوشتن از حقیقت باشد. آن‌هم با صبر و حوصله و بدون مرعوب‌شدن در برابر سرعت شبکه‌های اجتماعی.

من در این یادداشت می‌خواهم از اهمیت روزنامه‌نگاری کلاسیک و روزنامه‌نگار کلاسیک بودن بنویسم. از تحریریه‌هایی که هنوز بوی کاغذ می‌دهند و از رسانه‌هایی که هنوز روی کاغذ می‌آیند و جان می‌گیرند و از حقیقت می‌گویند.

10 گزاره در ستایش روزنامه‌ها و روزنامه‌نگاری کلاسیک:

گزاره اول: روزنامه گاردین یکی از پرنفوذترین روزنامه‌های جهان است. این روزنامه با اینکه بیش از ۲۵ سال است که روی نسخه‌ها و ورژن‌های آنلاین و مجازی خود سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی کرده اما کماکان پلتفرم اصلی تولید و توزیع محتوای خود را روزنامه‌اش می‌داند. با وجود اقبال روزافزون مخاطبان به نسخه‌های آنلاین اما گاردین کماکان منبع انتشار خبرهای خود را روزنامه‌اش ذکر می‌کند. نیمی از درآمدهای این بنگاه مطبوعاتی هم هنوز به دلیل انتشار روزنامه کاغذی است.

گزاره دوم: اگرچه انتشار خبر در فضای آنلاین راحت‌تر و شاید ارزان‌تر از نسخه کاغذی به نظر برسد اما ذکر چند نکته نشان می‌دهد که این معادله چنین که نشان می‌دهد، نیست.

گزاره سوم: در فضای مجازی و به عنوان یک رسانه که هویت آن صرفا آنلاین است، از شما انتظار می‌رود هرلحظه خبری منتشر کنید. یعنی برخلاف نسخه کاغذی، در فضای آنلاین کسی جاماندن رسانه از خبر را برنمی‌تابد. این به این معناست که برای راه‌اندازی یک نسخه آنلاین واقعی که بتواند جایگزین یک نشریه کاغذی باشد به یک تحریریه بزرگ با امکاناتی وسیع و کار تقریبا ۲۴ ساعته نیاز است. برای نمونه، روزنامه گاردین در رقابت برای کسب مخاطب در دنیای مجازی بخشی را با عنوان زنده (لایو) راه‌اندازی کرده و به‌صورت ۲۴ ساعته خبر و تحلیل به مخاطب خود ارائه می‌دهد اما شاید بد نباشد بدانیم که همین بخش به اندازه یک شبکه تلویزیونی در مقیاس کوچک هم تحریریه دارد هم هزینه
گزاره چهارم: امروزه بیشتر مطالب منتشرشده در فضای مجازی از دو جنس هستند. یکی خبرهای کوتاه که منبع آن‌ها یکی، دو خبرگزاری مشخص است که عملا رقابت‌کردن با آن‌ها عملی بیهوده است. خبرگزاری‌هایی که با سابقه ده، پانزده ساله و تحریریه‌های پنجاه، شصت نفره روزانه بیش از ۵۰۰ خبر تولید می‌کنند و بودجه‌های سالانه آن‌ها بالای ۲۰ میلیارد تومان است. دسته دوم تحلیل‌هایی است که روی این خبرها منعکس می‌شود. این دست تحلیل‌ها قریب به اتفاق توسط مجله‌ها و روزنامه‌هایی تولید می‌شود که به شکل تخصصی در حوزه‌های مختلف روزنامه‌نگاران تخصصی را به خدمت گرفته‌اند. از این رو برای حضور در فضای مجازی یا همان دنیای وب باید تکلیف را روشن کرد. اگر هدف راه‌اندازی یک رسانه بزرگ در حد تسنیم و یا ایسنا و یا ایلناست باید زیرساخت‌ها، نیروی انسانی و البته بودجه‌ای متناسب با این فرمت از رسانه را تدارک دید و مهم‌تر اینکه از آن به بعد، صرفا به تولید خبر پرداخت و تحلیل را به رسانه‌‌هایی که ماهیت غیرخبری دارند واسپرد.

گزاره پنجم: در ادبیات حوزه آنلاین، وایرال‌کردن خبرها و مطالب یکی از سخت‌ترین چالش‌هاست. صرفا تولید و انتشار خبر در این حوزه به معنای انجام رسالت حرفه‌ای نیست. باید تیمی از متخصصان سئو، دیجیتال‌مارکتینگ و البته کارشناسان سوشال‌مدیا را گرد آورد تا یک خبر را در انبوه خبرهایی که روزانه منتشر می‌شوند، داغ کرد تا دیده شوند. کاری که شبکه توزیع رسانه‌های کاغذی اگرچه در مقیاسی کوچکتر اما با هزینه و مصائب کمتری انجام می‌دهند.

گزاره ششم: در ادبیات نوین روزنامه‌نگاری جهان و تجربه مجلاتی چون نیوزویک (که نسخه کاغذی خود را با اندیشه توسعه آنلاین تعطیل کرد اما کمتر از چندماه بعد مجدد آن را راه‌اندازی کرد) تاکید بر این است که نسخه کاغذی همچون پایگاهی برای تولید محتوای فاخر، کارشناسی و تحلیلی عمل می‌کند که باید در کنار آن با توجه به زیرساخت‌های آنلاین از جمله مباحثی چون سئوی محتوا و شناخت الگوریتم‌های بسیار متغیر موتورهای جست‌وجو، به بازنشر کارشناسی این تحلیل‌ها در فضای وب پرداخت و به رقابت با هجمه‌های خبری بنگاه‌هایی که کار تخصصی‌شان تولید روزانه صدها خبر است، پرداخت. کاری که این روزها سخت شده اما راهکار آن تعطیلی و نادیده‌گرفتن پایه اساسی تولید محتوا یعنی نسخه‌های چاپی نیست.

گزاره هفتم: مخاطب‌شناسی یکی دیگر از دلایل استفاده از نسخه‌های کاغذی در مطبوعات دنیاست. برای نمونه، روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی توضیح می‌دهد چرا روزنامه‌ای مثل دیلی‌سان روزانه بیش از ۶۰ هزار نسخه تیراژ دارد. دلیل واضح این است که بیشتر مخاطبان این رسانه افراد تحصیل‌کرده و بازنشسته‌ای هستند که نمی‌خواهند صرفا از فضای مجازی تغذیه رسانه‌ای کنند. این نمونه برای بسیاری از روزنامه‌های بزرگ دنیا که با وجود داشتن زیرساخت‌های آنلاین بسیار قوی کماکان مهم‌ترین محصول‌شان نسخه کاغذی آن‌هاست، صدق می‌کند.

گزاره هشتم: متخصصان رسانه‌ای دنیا معتقدند روزنامه‌های کاغذی نمرده‌اند بلکه چیزی که تغییر کرده این است که صنعت تبلیغات از کاغذ به آنلاین رو آورده است. یعنی بیشتر پول تبلیغات به سمت نسخه‌ها و ناشرهای آنلاین محتوایی رفته است. حال در این تغییر حوزه مارکتینگ و تبلیغات، اگر قصد یک بنگاه رسانه‌ای از ابتدا صرفا درآمدزایی به دست آوردن سهمی از بازار مارکتینگ آن حوزه بوده، بهتر است که خود را با این تغییر وفق دهد اما اگر رسانه یا موسسه یا نهادی با هدف و رسالت ترویج یک گفتمان یا مراقبت از مفاهیم یک حوزه به میدان آمده و دست به تولید محتوا زده، صرفا باید پلتفرم‌های مکملی برای توزیع بهتر محتوای خود و گم‌نشدن در صنعت مارکتینگ محتوایی ایجاد کند و نه دست‌کشیدن از هدف و پایگاه اولیه خود.

گزاره نهم: تقریبا تمام خبرهایی که در طول روز در فضای آنلاین انگلیسی‌زبان منتشر می‌شوند، منبع اصلی آن‌ها بنگاه‌هایی است که یک روزنامه در پورتفولیوی خود دارند. برای نمونه پلتفرم‌های خبری بزرگی چون بازفید یا مدیوم قراردادهایی با روزنامه‌های بزرگ دنیا دارند تا خبرهای آن‌ها را بازنشر کنند. به‌واقع، قدرتمندترین پلتفرم‌های خبری آنلاین جهان کماکان به تولیدمحتوای تحلیلی – کارشناسی و خبری رسانه‌های سنتی وابسته‌اند. در ایران که چنین پلتفرم‌هایی هنوز قدرت نگرفته‌اند شاید راهکار نه حذف پایه اساسی تولید محتوای عمیق بلکه تلاش برای ارتباط داشتن با نمونه‌های حداقلی موجود برای بازنشر بهتر و وسیع‌تر محتواهای تولیدی باشد.

گزاره دهم: در پایان باید این نکته را تاکید کرد که نسخه‌های کاغذی شکلی از هنر روزنامه‌نگاری هستند. در حالی که آنچه این روزها ما از انتشار خبرها در فضای وب می‌بنییم یک محصول خام است. یعنی خبرها با کمترین دقت ویرایشی، فنی و فکت‌چکینگ صرفا منتشر می‌شوند؛ نه کسی دقتی دارد که داده‌های خبر را چک کند، نه کسی برای چیدمان و لی‌اوت مطالب تلاش چندانی می‌کند و نه کسی اهمیتی می‌دهد که چند غلط املایی در یک نوشته وجود دارد. کارشناسان روزنامه‌نگاری تفاوت را در یک کار هنرمندانه با یک کار تولید انبوه می‌بینند. اینکه شما از یک کاسه پلاستیکی که مواد سمی آن را کسی بررسی نکرده آب بخورید یا از یک کاسه میناکاری‌شده کار اصفهان! تفاوت شاید به این غلظت نباشد اما چیزی است در همین حد و حدود!

admin

دال مدیاپروژه های دانشجویی

روزگار غمناک روزنامه‌نگاری

جهان ترسناک بدون مطبوعات / عزا پشت عزا

تیز نگه‌داشتن شمشیرهای سامورایی

بازی نسل جدید تازه شروع شده

مردم نگاری طلاب آفریقایی ساکن در قم

تیز نگه‌داشتن شمشیرهای سامورایی

بازی نسل جدید تازه شروع شده

روزنامه‌نگاری، روزنامه‌نگار روزآمد و باانگیزه می‌خواهد